O co chodzi ze spółką komandytowo-akcyjną w kontekście Polskiego Ładu?

Spółka komandytowo-akcyjna. Dla prawników prawie zapomniany relikt czasów sprzed opodatkowania jej podatkiem dochodowym. Wśród klientów niepopularna z podobnych powodów. Tak było aż do dnia opublikowania projektu zmiany przepisów ustawy PIT i CIT, zwanego potocznie Polskim Ładem.

Zgodnie ze zmianami przepisów podatkowych, które weszły w życie z początkiem roku 2022, ustawodawca przewidział dla podatników niespodziankę. Jedną z najbardziej efektywnych form prawnych prowadzenia działalności gospodarczej okazała się właśnie spółka komandytowo-akcyjna. Jej podstawowe zalety, szeroko komentowane na rynku od kilku tygodni, to między innymi:

• brak składek społecznych oraz składki zdrowotnej dla jej wspólników,
• mechanizm zaliczania podatku CIT płaconego przez spółkę na PIT komplementariusza – efektywne opodatkowanie komplementariusza od około 17,3 do 19%,
• brak daniny solidarnościowej wspólników.

Wspomniane „plusy” doprowadziły do niezwykłego zainteresowania naszych klientów tą formą prawną. Poruszenie widoczne jest również wśród materiałów udostępnianych przez naszych kolegów po fachu, a liczba nowych wpisów w rubrykach Monitora Sądowego i Gospodarczego, poświęconych SKA również znacząco wzrosła. Podsumowując, na rynku widać ruch.

Jednak czy SKA ma obecnie same zalety i jest rozwiązaniem dla każdego?

Dlaczego spółka komandytowo-akcyjna może nie być dobrym pomysłem?

Funkcjonowanie i prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki komandytowo-akcyjnej ma w aktualnej sytuacji prawnej spore plusy, o czym wspomniałem powyżej. Jednakże podejmowanie decyzji dot. zmiany formy prawnej, powinno być poparte również analizą wad funkcjonowania w obrocie jako SKA.

Przyjrzyjmy się im w takim razie.

Po kątem prawnym do najważniejszych z nich należy zaliczyć:

• Odpowiedzialność za zobowiązania spółki przez komplementariusza całym swoim majątkiem – biorąc pod uwagę fakt opłacalności funkcjonowania w formie SKA, to właśnie komplementariusz będzie mógł osiągnąć efektywne opodatkowanie swoich dochodów w ramach spółki na poziomie od około 17,3 do 19%. Tym samym by zmniejszyć efektywne opodatkowanie swoich dochodów, konieczne jest zrezygnowanie z ograniczenia odpowiedzialności osobistej za zobowiązania spółki. W wielu sytuacjach może to stanowić o rezygnacji z takiej formy prawnej prowadzenia biznesu.
• Dodatkowe koszty organizacyjne prowadzenia działalności – Spółka komandytowo-akcyjna jest zobowiązana do prowadzenia rejestru akcjonariuszy przez zewnętrzny i licencjonowany podmiot. Do tego uchwały organu korporacyjnego spółki jakim jest walne zgromadzenie, powinny zostać każdorazowo zaprotokołowane w formie aktu notarialnego. Jednocześnie jej minimalny kapitał zakładowy to 50.000 zł, stanowiąc wyższą „barierę wejścia”, w porównaniu do innych form prawnych prowadzenia działalności.
• Konieczność uzyskania przez wspólników osobnego tytułu do ubezpieczeń – podstawą opłacalności podatkowej oraz składkowej omawianej formy prawnej jest całkowity brak obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne przez jej wspólników. Jednakże by uzyskiwać odpowiednie świadczenia wspólnicy powinni pomyśleć o uzyskaniu osobnego tytułu do ubezpieczeń, co również stanowić może po ich stronie dodatkowy koszt.

Jednocześnie należy wspomnieć o podatkowych kontrowersjach dotyczących funkcjonowania wspólników spółki komandytowo-akcyjnej:

• Zgodnie z interpretacjami prawa podatkowego wydawanymi przez organy, zaliczanie podatku CIT płaconego przez spółkę na PIT wspólnika nie jest możliwe w przypadku wypłacania zaliczek na poczet zysku w ciągu roku podatkowego. Wyroki sądów administracyjnych (por. wyr. NSA sygn. II FSK 2048/18) przeczą tym tezom, broniąc interesu podatników. W przypadku zetknięcia się z niekorzystną wykładnią przepisów przeprowadzoną przez organ podatkowy, należy przygotować się zatem na negatywne konsekwencje prowadzenia sporu sądowo-administracyjnego. .
• Prawo do zaliczania podatku CIT płaconego przez spółkę na PIT wspólnika jest ograniczone czasowo do 5 kolejnych lat podatkowych, licząc od końca roku podatkowego następującego po roku, w którym zysk został osiągnięty. W sytuacji bieżącego wypłacania zysku ze spółki wspomniana kwestia nie powinna stanowić problemu, natomiast jego pozostawienie w spółce może spowodować brak możliwości zastosowania mechanizmu odliczenia i tym samym doprowadzić do zwiększenia obciążeń podatkowych komplementariusza.
• Na koniec należy również pamiętać o kwestii najbardziej trywialnej, a często pomijanej w rynkowych wypowiedziach. Aktualna opłacalność funkcjonowania w ramach spółki komandytowo-akcyjnej może być swego rodzaju przeoczeniem ustawodawcy, projektującego przepisy składkowe. Usunięcie wspomnianej “luki” w systemie, przynajmniej w zakresie składek zdrowotnych, jest więc spodziewanym działaniem ustawodawcy. Przedsiębiorców wybierających tę formę prowadzenia działalności gospodarczej naraża to na niepewność co do sposobu obciążenia składkowego prowadzonej przez nich działalności.

Spółka komandytowo-akcyjna – jakie są jej alternatywy?

Tak opisane „minusy” funkcjonowania na rynku w formie spółki komandytowo-akcyjnej mogą odstraszyć wiele podmiotów przed wybraniem tej formy prowadzenia działalności. A jakie są opłacalne alternatywy? Wspomnieć w tym miejscu warto:

• spółkę komandytową, w której komplementariuszami są osoby fizyczne – różnica w obciążeniach podatkowych/składkowych pomiędzy tą formą prawną a SKA to dla komplementariuszy jedynie zryczałtowana składka zdrowotna w wysokości 560 zł miesięcznie. Wspomnianej formy prawnej nie obowiązują też dodatkowe koszty organizacyjne prowadzenia działalności opisane powyżej.
• spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, która korzysta z tzw. estońskiego CIT – efektywne opodatkowanie wspólników do osoby fizycznej może wynieść 20 (mniejsza działalność) albo 25%. Wspomnianej formy prawnej nie obowiązują dodatkowe koszty organizacyjne prowadzenia działalności opisane powyżej. Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki ograniczona jest co do zasady do wysokości kapitału zakładowego spółki.
• spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, będącą małym podatnikiem – podatek CIT wynosi co do zasady 9%, a wypłata dywidendy dla wspólników dla os. fizycznych oznacza opodatkowanie wynoszące 19%. Tej formy prawnej nie obowiązują dodatkowe koszty organizacyjne prowadzenia działalności opisane powyżej. Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki ograniczona jest co do zasady do wysokości kapitału zakładowego spółki.

Autor: Wojciech Kasprzak