Zainteresowanie odnawialnymi źródłami energii stale rośnie. Z każdym rokiem przybywa coraz więcej instalacji fotowoltaicznych, które w głównej mierze zlokalizowane są na domach jednorodzinnych, bądź tworzą rozległe farmy fotowoltaiczne na dzierżawionych przez inwestorów polach. Coraz częściej panele słoneczne pojawiają się również na dachach budynków firmowych czy prywatnych gruntach, a uzyskana energia przeznaczana jest na cele autokonsumpcji. Zdecydowanie rzadziej mówi się natomiast o instalacjach fotowoltaicznych na budynkach stanowiących zabudowę wielorodzinną.

Grant na fotowoltaikę w blokach

Procedowany obecnie w Senacie projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw wspierających poprawę warunków mieszkaniowych ma zmienić sytuację mieszkańców budynków wielorodzinnych i umożliwić im korzystanie z własnej energii słonecznej.

Zmiany wprowadzane nowelizowaną ustawę mają na celu wsparcie procesu transformacji ekologicznej. Realizacja zawartych w projekcie rozwiązań ma skutkować zwiększeniem skali realizacji przedsięwzięć termomodernizacyjnych, produkcji energii z OZE w sektorze mieszkaniowym oraz zmniejszeniem emisyjności sektora mieszkaniowego i zapotrzebowania na energię w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych.

W ramach Krajowego Planu Odbudowy Ministerstwo Rozwoju i Technologii zakłada m.in. wprowadzenie grantów na pokrycie 50 % inwestycji OZE w budownictwie wielorodzinnym. Z rozwiązania skorzystają więc przede wszystkim wspólnoty mieszkaniowe i spółdzielnie mieszkaniowe. W przypadku inwestycji towarzystw budownictwa społecznego (TBS) czy społecznych inicjatyw mieszkaniowych (SIM), możliwe będzie uzyskanie grantu OZE również na etapie budowy. Program stanowić ma wsparcie podobne do tego, jakie otrzymują obecnie właściciele domów jednorodzinnych w ramach programu Mój Prąd czy Czyste Powietrze. Zasady otrzymywania grantów OZE mają być jednak zupełnie inne.

Czy planowana zmiana okaże się istną rewolucją na rynku energii odnawialnej?

Dla kogo grant OZE?

Według projektu, o grant OZE może ubiegać się właściciel lub zarządca budynku, który zrealizuje inwestycję polegającą na zakupie i montażu instalacji odnawialnego źródła energii wraz z niezbędną infrastrukturą. W przypadku istniejących już wielorodzinnych budynków mieszkalnych za czynności te odpowiadać będzie wspólnota lub spółdzielnia mieszkaniowa, a dokładniej jej zarząd.

Co prawda projekt nie określa minimalnej ani maksymalnej mocy instalacji OZE, lecz warunkiem niezbędnym do uzyskania dofinansowania, jest to, że musi ona produkować energię na potrzeby budynku wielorodzinnego. Grant OZE będzie można uzyskać także w przypadku modernizacji instalacji OZE, jednakże warunkiem będzie zwiększenie jej mocy o przynajmniej 25%.

Pozyskana dzięki instalacji fotowoltaicznej energia może być spożytkowana wyłącznie na cele zaspokajania zapotrzebowania energetycznego części wspólnych budynku, takich jak klatki schodowe, windy, korytarze, piwnice, garaże czy alejki na osiedlu (niezależnie, czy instalacja jest związana z bryłą tego budynku czy też stanowi np. samodzielną instalację podłączoną bezpośrednio do budynku). Co istotne przedsięwzięcie nie może wyrządzać poważnych szkód dla celów środowiskowych.

Grant w wysokości 50% kosztów inwestycji przeznaczony ma być na refinansowanie kosztów przedsięwzięcia. Oznacza to, iż inwestorzy będą musieli wykonać projekt i montaż instalacji na własny rachunek, a następnie ubiegać się o zwrot połowy kosztów. Do kosztów przedsięwzięcia będą wliczać się również koszt infrastruktury niezbędnej do funkcjonowania instalacji OZE. Co istotne, jeśli w budynku znajdować się będą lokale użytkowe, wysokość dofinansowania zostanie proporcjonalnie pomniejszona o powierzchnie przypadające na te lokale.

Jeśli zaś inwestor będzie prowadzić w budynku działalność gospodarczą, to grant OZE będzie uznawany za pomoc de minimis. Dotacji nie będzie można przeznaczyć na realizację prac, na które uzyskano inne wsparcie ze środków publicznych.

Dofinansowanie do instalacji OZE przewidziane jest również dla nowych budynków, w których inwestorem będzie gmina, jednoosobowa spółka gminna lub związki międzygminne współpracujące z inwestorem prywatnym, pod warunkiem, że w ramach przedsięwzięcia zostanie zakupiona i zamontowana instalacja odnawialnego źródła energii OZE. Wsparcie w wysokości 50 % kosztów instalacji OZE ma dotyczyć mikroinstalacji lub małej instalacji OZE przyłączonej do sieci dystrybucyjnej za pośrednictwem wewnętrznej instalacji, ale nie więcej niż 5 proc. wartości całego przedsięwzięcia. Jak czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy zakłada się, że rozwiązanie to będzie promować włączanie się właścicieli nowobudowanych budynków wielorodzinnych do efektywnych energetycznie i przyjaznych środowisku lokalnych systemów energetycznych.

Jak uzyskać refinansowanie?

Inwestorzy będą mogli składać wnioski o przyznanie grantu dla inwestycji OZE do Banku Gospodarstwa Krajowego w terminie do dnia 30 czerwca 2026 roku.

Znowelizowana ustawa ma wskazywać niezbędne elementy wniosku i dokumenty, które będą stanowić wymagane załączniki.

Jeśli wniosek zostanie zatwierdzony, BGK przekaże dotację po poniesieniu przez inwestora wydatków oraz po przedstawieniu przez niego kopii udzielonej przez wykonawcę gwarancji na zrealizowane roboty budowlane i instalacyjne, obejmującej co najmniej 5-letni bezawaryjny okres eksploatacji instalacji.

Resort rozwoju wyjaśnia, iż konieczność posiadania przynajmniej 5- letniego okresu gwarancji związana jest z wymogiem zapewnienia określonego poziomu prac instalacyjnych i jakości instalacji OZE ze względu na to, iż połowa kosztów instalacji jest pokrywana ze środków publicznych.

Planowane  zmiany należy ocenić pozytywnie. Nowy instrument wsparcia właścicieli i zarządców budynków wielorodzinnych z pewnością przyczyni się do znacznej zmiany na rynku pozyskiwania zielonej energii. Należy spodziewać się, iż po wejściu w życie projektu ustawy zainteresowanie instalacjami fotowoltaicznymi znacząco wzrośnie.

Szkoda, że projekt w obecnym brzmieniu nie przewiduje analogicznych rozwiązań dla realizacji nowych budynków, w których inwestorem są wyłącznie podmioty prywatne. Deweloperzy zapewne chętniej w takim przypadku realizowaliby inwestycje uwzględniające instalacje fotowoltaiczne.

Autor: Adrianna Janicka