Umowa o świadczenie usług w branży OZE jest bardzo popularną formą realizacji inwestycji i przeważnie kojarzy się z dostawą i montażem nadachowych paneli fotowoltaicznych. Czy umowa o świadczenie usług może być dla właściciela gruntu odpowiednią formą realizacji inwestycji OZE? Jak najbardziej. Jeżeli właściciel gruntu poszukuje profesjonalisty z branży – wykonawcy, który nie będzie partnerem biznesowym, lecz przeprowadzi proces inwestycyjno – budowlany, to odpowiednio skonstruowana umowa o świadczenie usług będzie właściwą formą do określenia zasad i warunków współpracy.

W przeciwieństwie do umowy o współpracę, standardowa umowa o świadczenie usług nie przewiduje założenia wspólnej spółki projektowej w celu realizacji projektu instalacji OZE, ani następczej sprzedaży udziałów w spółce – w tym przypadku wykonawca działa na zlecenie właściciela gruntu w zakresie przewidzianym umową i poza umówionym wynagrodzeniem, nie czerpie dodatkowych korzyści z instalacji OZE. Tego rodzaju umowy zawierane są głównie przez właścicieli, których celem nie jest sprzedaż projektu, leczkorzystanie z instalacji OZE na własne potrzeby.

O czym należy pamiętać tworząc umowę o świadczenie usług dla inwestycji OZE? Na co powinien zwrócić uwagę właściciel gruntu? Jak określić zakres usług wykonawcy? Na  te pytania odpowiemy w poniższym artykule.

Oświadczenia stron

Podobnie jak w przypadku umowy o współpracę, najważniejsze są oświadczenia wykonawcy dotyczące w szczególności posiadanych przez niego umiejętności, wiedzy, doświadczenia, know-how, zasobów ludzkich oraz finansowych. Wykonawca powinien złożyć również oświadczenia w zakresie posiadanego ubezpieczenia. W tym miejscu mogą znaleźć się informacje o referencjach wykonawcy i zrealizowanych przez niego dotychczas projektach instalacji OZE. Właściciel gruntu powinien zwrócić uwagę na sposób reprezentacji wykonawcy i niezbędne zgody korporacyjne, jeśli zawiera umowę ze spółką prawa handlowego. Warto zadbać o to, aby dokumenty potwierdzające złożone oświadczenia stanowiły załączniki do umowy.

Przedmiot umowy

W zależności od oczekiwań właściciela gruntu możemy wyróżnić dwa rodzaje umów o świadczenie usług związanych z OZE.

Przedmiotem umowy o świadczenie kompleksowych usług będzie najczęściej: przeprowadzenie przez wykonawcę analizy nieruchomości pod kątem możliwości realizacji instalacji OZE o konkretnych parametrach, uzyskanie wszelkich niezbędnych decyzji, zgód i pozwoleń, uzyskanie warunków przyłączenia do sieci energetycznej, przygotowanie pełnej dokumentacji projektowej, wybudowanie i serwisowanie instalacji OZE. Na rynku działają także wykonawcy, którzy w pakiecie świadczonych usług uzyskują  dla właściciela gruntu dofinansowanie albo obsługują sprzedaż energii w wybranym przez właściciela gruntu systemie. W takim scenariuszu właściciel nieruchomości finansuje projekt i czerpie z niego korzyści, zaś po stronie wykonawcy leżą wszelkie kwestie prawne, techniczne, administracyjne i regulacyjne związane z zaprojektowaniem, wybudowaniem, finansowaniem i obsługą instalacji OZE.

Zdarza się, iż właściciele gruntu nie potrzebuję kompleksowej umowy o świadczenie usług, a realizować inwestycję chcą etapami, mając dzięki temu większą elastyczność co do decyzji odnośnie dalszych losów projektu – w tym jego sprzedaży na dowolnym etapie realizacji lub sprzedaży energii. W takim przypadku dla realizacji inwestycji konieczne będzie zawarcie szeregu umów o świadczenie usług, z wieloma profesjonalistami, którzy są w stawie wesprzeć właściciela gruntu na poszczególnych etapach realizacji inwestycji. W takim scenariuszu, w zależności od tego, na jakim etapie potrzebuje wsparcia, właściciel gruntu może zawrzeć jednocześnie kilka umów o świadczenie usług z różnymi podmiotami lub sukcesywnie wspierać się kolejnymi umowami.

Niezależnie od tego, czy wykonawca będzie wykonywał kompleksowe usługi, czy tylko określony etap, wyraźnie wskazany zakres, umowa o świadczenie usług powinna precyzyjnie wskazywać ich przedmiot. Jeżeli wykonawca przed podpisaniem umowy przedstawiał ofertę na świadczone usługi, to zwykle  stanowi ona załącznik do umowy. Właściciel gruntu powinien zwrócić szczególną uwagę na to, aby rozumienie przedmiotu i zakresu umowy było identyczne zarówno dla niego, jak i wykonawcy, na którymkolwiek etapie jej realizacji.

Harmonogram i kosztorys

Gdy strony ustalą już przedmiot umowy o świadczenie usług, warto zadbać o postanowienia dotyczące harmonogramu jego wykonania. Przeważnie harmonogram zawiera wskazanie tzw. kamieni milowych projektu wraz z czasem niezbędnym na ich realizację oraz kosztami. Dzięki takiemu rozwiązaniu właściciel gruntu może zweryfikować terminowość wykonywanych usług i wie, z jakimi kosztami powinien się liczyć na danym etapie wykonywania umowy. Umowa powinna przewidywać co w przypadku, gdy koszty pierwotnie wskazane w kosztorysie wzrosną albo w toku współpracy pojawią się nowe, nieprzewidziane w kosztorysie wydatki. W kosztorysie powinna znaleźć się również informacja, które czynności będą wykonywane przez wykonawcę osobiście, a które z pomocą podwykonawców (o ile właściciel gruntu wyraża na to zgodę).

Postanowienia dotyczące kosztorysu i harmonogramu powinny przewidywać również co stanie się w przypadku, gdy wykonawca nie wypełni prawidłowo swoich zobowiązań, albo wykona je w terminie innym niż określony w harmonogramie.

Bardzo ważne są postanowienia dotyczące zasad rozliczeń między stronami. Strony mogą uregulować kwestię rozliczeń wedle własnych oczekiwań. Popularnym i zarazem praktycznym rozwiązaniem jest dokonywanie rozliczeń za każdy prawidłowo wykonany etap realizacji projektu wskazany w harmonogramie i kosztorysie. Z perspektywy właściciela gruntu istotne jest, aby określić w umowie z góry konkretny budżet na realizowany projekt i aby wszelkie koszty związane z jego wykonaniem mieściły się w budżecie. Powyższe oznacza, iż wykonawca powinien przygotować kosztorys, który będzie uwzględniać wynagrodzenie związane z każdym etapem projektu przewidzianym zakresem umowy. Zdarza się jednak, iż wykonawcy proponują zapłatę części wynagrodzenia z góry w terminie kilku dni od dnia podpisania umowy. W takim przypadku właściciel nieruchomości powinien zadbać o to, aby w umowie znalazły się postanowienia zabezpieczające zwrot uiszczonej kwoty na wypadek braku realizacji umowy.

Prawa i obowiązki stron

To jakie obowiązki będą leżały po stronie wykonawcy zależy przede wszystkim od przedmiotu umowy. Istotne jest, aby wykonawca ponosił pełną odpowiedzialność za świadczone usługi niezależnie od tego czy działa osobiście czy z pomocą podwykonawców. W umowie nie powinno zabraknąć postanowień dotyczących gwarancji na instalacje OZE oraz obowiązku posiadania przez wykonawcę (oraz podwykonawców) polisy ubezpieczeniowej na wykonywane usługi.Jeżeli zakres usług obejmuje również doradztwo w zakresie wyboru i dostawy odpowiedniej instalacji OZE, wykonawca powinien ponosić odpowiedzialność za jej parametry i wydajność. Nie można zapomnieć o postanowieniach dotyczących protokolarnego odbioru instalacji OZE – właściciel nieruchomości powinien mieć uprawnienie do  zweryfikowania poprawności montażu instalacji OZE i jej parametrów z pomocą niezależnych doradców technicznych i specjalistów. Jeżeli umowa o świadczenie usług nie obejmuje obsługi przez wykonawcę instalacji OZE, powinien on przeszkolić właściciela gruntu w zakresie niezbędnym do jej prawidłowego użytkowania. Ważne z punktu widzenia właściciela gruntu jest również zapewnienie sobie praw autorskich do projektu.

Umowa powinna zawierać również zobowiązania wykonawcy do aktywnego uczestnictwa w procedurach administracyjnych mających na celu uzyskanie niezbędnych decyzji i pozwoleń np. poprzez zaskarżenie decyzji czy uzupełnianie braków formalnych.

Po stronie właściciela gruntu głównym zobowiązaniem powinno być współdziałanie z wykonawcą, udzielenie niezbędnych pełnomocnictw i zapłata wynagrodzenia.

Wypowiedzenie umowy

Może się zdarzyć, że współpraca między stronami nie będzie przebiegała zgodnie z oczekiwaniami. Umowa o świadczenie usług powinna przewidywać, w jakich okolicznościach strony mogą rozwiązać umowę i zakończyć współpracę.Przeważnie właściciel gruntu zastrzega możliwość wypowiedzenia umowy w przypadku, gdy wykonawca nie wykonuje swoich zobowiązań terminowo. Z kolei wykonawcy zależy na możliwości zakończenia współpracy, gdy zleceniodawca nie reguluje terminowo płatności wynikających z umowy.

Oczywiście katalog okoliczności umożliwiających wypowiedzenie umowy może być szerszy i dostosowany indywidualnie do konkretnego stosunku prawnego i oczekiwań stron.

Podsumowanie    

Umowa o świadczenie usług związanych z realizacją inwestycji OZE jest dobrym rozwiązaniem dla właścicieli nieruchomości, którzy chcieliby zostać poprowadzeni w procesie inwestycyjnym przez profesjonalnych wykonawców. W zależności od oczekiwań stron i zakresu współpracy istnieją możliwości modyfikacji umowy w taki sposób, aby w pełni odpowiadała ona pierwotnemu zamysłowi i osiągnięciu określonego celu.

Z uwagi na fakt, iż realizacja inwestycji OZE wiąże się ze znacznymi nakładami finansowymi, przed podpisaniem umowy warto skonsultować ją z profesjonalnym doradcą prawnym.

Bardzo często poszczególne postanowienia umowy o świadczenie usług są przedmiotem długich negocjacji między stronami – zarówno właściciel gruntu jak i wykonawca chcą jak najlepiej zabezpieczyć swoje interesy i osiągnąć korzyści z realizacji projektu OZE.

Nasza kancelaria wspiera klientów zarówno na etapie stworzenia umowy o świadczenie usług od podstaw, jak i na etapie negocjacji między stronami. 

Autor:

Adrianna Janicka

Agata Pawlak-Jaszczak