Wszystko wskazuje na to, że w stosunkowo niedługim okresie możemy się spodziewać dużych zmian dotyczących inwestowania w energię słoneczną. To wszystko za sprawą nadchodzącej nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, która w założeniu autorów projektu ma zostać uchwalona jeszcze w 2022 r. W nowej ustawie sporo uwagi poświęcono instalacjom OZE, szczególnie fotowoltaicznym. Jakie zmiany czekają inwestorów?

Ograniczenie wydawania decyzji o warunkach zabudowy

W obowiązującym jeszcze stanie prawnym jednym z kluczowych etapów w procesie budowy farmy fotowoltaicznej jest uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy (WZ) – jeżeli tylko dla danego terenu nie obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Co ważne dla inwestorów, taka decyzja nie musi być zgodna z studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i może być wydana niezależnie od wielkości czy mocy planowanej instalacji.  Ponadto wyjątkowo w przypadku inwestycji fotowoltaicznych dla możliwości wydania decyzji o warunkach zabudowy nie ma znaczenia tzw. zasada dobrego sąsiedztwa tj. konieczność nawiązywania do zabudowy istniejącej w najbliższej okolicy oraz kwestie związane z dostępem do drogi publicznej.

To właśnie stosunkowa łatwość w uzyskiwaniu decyzji WZ – z punktu widzenia inwestorów, ich największa zaleta – jest powodem nadchodzącej reformy systemu planowania i zagospodarowania przestrzennego. Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu, ma ona przeciwdziałać rozlewaniu się zabudowy na terenach niezainwestowanych i wynikającemu z tego chaosowi przestrzennemu. W tym celu wprowadzony ma zostać nowy akt planistyczny – plan ogólny gminy. Plan ogólny – w przeciwieństwie do obowiązującego studium – ma być aktem prawa miejscowego, co oznacza, że jego ustalenia będą wiążące dla wydawanych na jego podstawie decyzji o warunkach zabudowy. Decyzje te będą mogły być ponadto wydawane tylko dla terenów położonych na określonych w planie ogólnym „obszarach uzupełnienia zabudowy”. To prawdopodobnie znacząco ograniczy dostępność miejsc, w których będzie można realizować zamierzenia inwestycyjne, w tym dotyczące farm fotowoltaicznych.

Co więcej, na podstawie decyzji WZ będzie można zrealizować tylko instalacje fotowoltaiczne o mocy nie większej niż 1000kW. Wprowadzony został także wymóg posadowienia jej na gruntach rolnych stanowiących użytki rolne klas V, VI, VIz i nieużytki. Inwestycje o mocy większej niż 1000kW lub na innych niż najgorsze klasach bonitacyjnych gruntu będą zatem musiały być przewidziane w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

Postępowanie uproszczone – rozwiązanie dla instalacji fotowoltaicznych?

Nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przewiduje, że zmiana zagospodarowania terenu polegająca na budowie urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy zainstalowanej większej niż 500kW, a w odniesieniu do instalacji wytwarzających energię z promieniowania słonecznego – większej niż 1000kW, będzie mogła nastąpić tylko na podstawie planu miejscowego. Co jednak zrobić, gdy takiego planu nie ma?

Rozwiązaniem może być skorzystanie z tzw. uproszczonego postępowania. Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu nowelizacji, ustawodawca zdecydował się objąć tym trybem postępowanie w celu wyznaczenia terenu instalacji fotowoltaicznej właśnie w celu przyspieszenia procesu inwestycyjnego. Pozwoli on na pominięcie etapu zbierania wniosków do aktu planistycznego, ograniczenie konsultacji społecznych do samego zbierania uwag i ograniczenie zakresu i czasu trwania uzgodnień do 14 dni. Postępowanie uproszczone będzie można zastosować po wyrażeniu na nie zgody przez wojewodę oraz uzgodnieniu odstąpienia od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko przez odpowiednie organy (najczęściej regionalnego dyrektora ochrony środowiska).

Niestety, postępowanie uproszczone nie jest rozwiązaniem idealnym. Dopuszczalność jego zastosowania jest ograniczona przez liczne wyjątki, z których najistotniejszym jest lokalizacja przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. W praktyce może się więc okazać, że wyznaczenie terenu dla sporej części farm fotowoltaicznych (szczególnie tych większych) i tak nie będzie w tym trybie możliwe.

Szukasz prawnika od fotowoltaiki?

Napisz lub zadzwoń.

 

 

 

Agata Pawlak

radca prawny

 

agata.pawlak@kniw.pl

61 646 84 56

Okres przejściowy

Nowa ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ma wejść w życie po 30 dniach od dnia jej ogłoszenia.  W założeniu ma to nastąpić 1 stycznia 2023 r., czy tak będzie w rzeczywistości – czas pokaże. Pewne jest natomiast, że zgodnie z zasadą niedziałania prawa wstecz, do spraw o wydanie decyzji o warunkach zabudowy wszczętych przed wejściem w życie nowelizacji, stosowane znajdąprzepisy dotychczasowe. Jeśli więc inwestor ma zapewniony tytuł do gruntu, a może nawet rozpoczął już proces inwestycji w energię słoneczną, ale nie złożył jeszcze wniosku o wydanie decyzji WZ, to zdecydowanie warto, żeby przyspieszył swoje działania.

Nowelizacja ustawy przewiduje, że gminy uchwalą plany ogólne do 1 stycznia 2026 r. Po tym dniu decyzje WZ będą mogły być wydawane tylko wtedy, gdy w danej gminie został uchwalony plan ogólny.

Konsekwencje planowanych zmian dla rynku fotowoltaiki

Zmiany niestety napawają  dużym niepokojem. Zdaniem przedstawicieli branży energetyki przewidziane w nowej ustawie rozwiązania mogą nawet na kilka lat zahamować rozwój tego sektora OZE.

Przede wszystkim trzeba zwrócić uwagę na fakt, że w nowym stanie prawnym ustalenie lokalizacji instalacji fotowoltaicznej o mocy większej niż 1MV może być bardzo trudne i czasochłonne. Uchwalenie czy też zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nie jest obowiązkiem gminy. Istnieje więc ryzyko, że inwestorzy, chcący wybudować dużą farmę fotowoltaiczną będą się często zderzać z niechęcią urzędników (szczególnie, że procedura planistyczna wymaga znacznych nakładów finansowych i organizacyjnych).

Po drugie, może dojść do sytuacji, w której część gmin nie zdąży uchwalić planu ogólnego do 1 stycznia 2026 r. Ponieważ zgodnie ze znowelizowaną ustawą, po tej dacie nie będzie można wydawać nowych decyzji WZ, instalacje OZE na takich terenach będą mogły być realizowane tylko na podstawie obowiązujących planów miejscowych albo wydanych wcześniej decyzji WZ, które nie utraciły jeszcze ważności (czyli, zgodnie z nowelizacją, 5 lat od daty ich prawomocności). To z pewnością wpłynie negatywnie na proces inwestycyjny.

Podsumowanie

Niestety, z punktu widzenia sektora OZE, nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w projektowanym brzmieniu wydaje się być niekorzystna. O ile przeciwdziałanie chaosowi przestrzennemu jest ważne, o tyle nie powinno ono przesłaniać np. względów wynikających z konieczności transformacji energetycznej. Pomimo dużej popularności inwestycji w fotowoltaikę, nowe przepisy mogą je znacznie utrudniać (szczególnie w odniesieniu do instalacji o mocy powyżej 1MV). Warto zatem przyspieszać trwające już procesy inwestycyjne, tak, aby zdążyć zabezpieczyć ich rozwój przed wejściem zmian w życie a równolegle liczyć na to, że projekt zmian do ustawy zostanie jeszcze zmieniony w sposób, który nie będzie jednak tak znacząco utrudniał działalności sektora OZE.

Autor:

Agata Pawlak-Jaszczak

Agnieszka Pelc