Zgodnie z art. 16 Ustawy o drogach publicznych, jeśli budowa lub przebudowa drogi publicznej jest konieczna ze względu na inwestycję niedrogową, to jej realizacja należy do inwestora tej inwestycji. Oznacza to, że np. budowa centrum handlowego, osiedla mieszkaniowego czy zakładów przemysłowych może wymusić przebudowę drogi publicznej, a koszt tej przebudowy ponosi inwestor.

Dwa podejścia sądów

Obecnie sądy prezentują dwa stanowiska:

1. umowa między zarządcą drogi a inwestorem może dotyczyć jedynie tego, że inwestor samodzielnie realizuje (czyli buduje na swój własny koszt) ustawowy obowiązek (potwierdza to wyrok Sądu Najwyższego z 24 lutego 2021 r., sygn. akt III CSKP 62/21),
2. przepis nie jest wystarczająco precyzyjny, aby wykluczać inne formy realizacji obowiązku, np. współfinansowanie inwestycji drogowej przez inwestora.

Problemy praktyczne

Niejasności prawne mogą powodować trudności w realizacji inwestycji. Przede wszystkim do tej pory nie było jasne, czy tzw. umowy partycypacyjne, na mocy których inwestor był zobowiązany do partycypacji finansowej (czyli zapłaty na rzecz gminy określonej w umowie sumy pieniężnej) były legalne.

Z drugiej strony partycypacja finansowa jest przeważnie preferowana przez inwestorów, ponieważ znacznie skraca proces uzyskiwania niezbędnych uzgodnień z zarządcą drogi. Innym aspektem, na który uwagę zwracają inwestorzy jest przewidywalność partycypacji finansowej, która jest szczegółowo określona w umowie. W przypadku, gdy inwestor zobowiąże się do wybudowania na własny koszt infrastruktury drogowej, najczęściej pomiędzy zawarciem umowy a faktycznym wykonaniem robót budowlanych mija kilka lat. W tym okresie wycena prac, które ma wykonać inwestor może wzrosnąć nawet kilkukrotnie.

Czy nowelizacja rozwiąże problemy?

Nowelizacja stanowi krok we właściwym kierunku, jednak nie rozwiązuje kluczowych problemów.

Gmina, która stwierdzi obowiązek przebudowy infrastruktury drogowej i zobowiąże inwestora do wpłaty określonej kwoty, powinna przeznaczyć te środki na budowę lub modernizację infrastruktury ściśle powiązanej z realizowaną inwestycją niedrogową (np. mieszkaniową). Krótko mówiąc, skoro powstaje konieczność modernizacji układu drogowego, za którą odpowiedzialność ponosi inwestor, przebudowa ta musi być bezpośrednio związana z inwestycją niedrogową. Nowelizacja nie reguluje tych sytuacji, dlatego można przypuszczać, że obecny stan prawny pozostanie bez zmian.

Czy potrzebne są zmiany w przepisach?

Tak, ponieważ obecne przepisy utrudniają efektywną współpracę między inwestorami a zarządcami dróg. Brak jasno określonych zasad dotyczących finansowania i realizacji inwestycji drogowych może prowadzić do opóźnień oraz wzrostu kosztów dla obu stron. Być może konieczna będzie kolejna nowelizacja przepisów, która jednoznacznie określi zasady realizacji tych inwestycji i wyeliminuje istnieje niepewności.

Autor:

Zuzanna Kaczmarek

Wojciech Maksymczuk