W Sejmie trwają prace nad rządowym projektem zmian w Kodeksie spółek handlowych, przewidującym wprowadzenie do obrotu prawnego nowego typu spółki kapitałowej - prostej spółki akcyjnej (PSA). Mimo „spółki akcyjnej” w nazwie PSA, jedną z jej cech ma być ograniczenie w dopuszczeniu i wprowadzeniu akcji wyemitowanych przez PSA do obrotu zorganizowanego. Ograniczenie to ma dotyczyć zarówno rynku regulowanego, jak i alternatywnych systemów obrotu. Dlaczego projektodawca zdecydował się na wprowadzenie takiego rozwiązania i jakie niesie to skutki dla potencjalnych wspólników PSA? Dlaczego akcje PSA nie będą oferowane na giełdzie?

Swoboda plus ograniczenia

Zgodnie z założeniami projektu wprowadzającego PSA do polskiego porządku prawnego, ten rodzaj spółki ma być uproszczoną formą prowadzenia działalności, dedykowaną nowoczesnym przedsięwzięciom biznesowym, jakimi są chociażby startupy. Ma ona łączyć zalety spółki osobowej, w postaci swobody kształtowania relacji pomiędzy wspólnikami z zaletami spółek kapitałowych, takimi jak chociażby ograniczenie osobistej odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki. Przede wszystkim natomiast ma pozwalać na stosunkowo łatwe pozyskanie przez PSA finansowania dla jej działalności. W tym celu w PSA znaleźć mają zastosowanie regulacje dotyczące emisji akcji, które tworzą z PSA bardzo osobliwy twór. Akcje emitowane przez spółkę nie będą bowiem dopuszczone do obrotu zorganizowanego. Dlaczego?

Różne formy uczestnictwa w spółce

Kluczowe znaczenie dla zrozumienia przyjętych w PSA zasad emisji akcji ma swoboda w kształtowaniu relacji pomiędzy wspólnikami spółki. Bazując na dotychczasowych doświadczeniach i analizach rynku strupów projektodawca założył, że prostą spółkę akcyjna tworzyć będą wspólnicy dwojakiego rodzaju. Pierwszą grupę wspólników będą stanowić przedsiębiorcy lub inwestorzy, którzy  będą dostarczać spółce kapitał finansowy. Mamy tu na uwadze zarówno indywidualnych inwestorów, jak i fundusze venture capital. Drugą grupę wspólników tworzyć będzie osoby, które swój wkład w rozwój spółki wnosić będą w postaci świadczonej dla niej pracy. Mowa tu założycielach, zarządzających, dyrektorach spółki, których pozostanie w zarządzie spółki, na obecnych stanowiskach, jest kluczowe dla rozwoju spółki, jej usługi czy produktu, często jest wymogiem umowy z inwestorem. Potrzebne są zatem regulacje, które pozwolą obu tym grupom na elastyczne kształtowanie ich wzajemnych praw i obowiązków w spółce, pozwalając przy tym na realizację i ochronę wzajemnych interesów.

Akcje wyłączone z obrotu

Z punktu widzenia założycieli spółki, szczególne znaczenie ma zwykle wykorzystywanie akcji uprzywilejowanych, które z jednej strony nie ograniczają możliwości pozyskiwania kapitału dla spółki w drodze kolejnych emisji akcji, a z drugiej mogą chronić założycieli spółki przed utratą kontroli nad spółką. Akcje uprzywilejowane to akcje nadające ich posiadaczom szczególne uprawnienia, w szczególności takie jak uprzywilejowanie w zakresie prawa głosu, prawa do dywidendy lub podziału majątku w przypadku likwidacji spółki. Projektowane przepisy wprowadzają także do PSA znane już w spółce akcyjnej akcje nieme, a więc akcje uprzywilejowane w zakresie dywidendy, ale bez prawa głosu. W PSA swoistym novum w stosunku do regulacji obowiązujących dla spółki akcyjnej jest natomiast wprowadzenie akcji założycielskich, uprzywilejowanych w ten sposób, że każda kolejna emisja nowych akcji nie może naruszać określonego minimalnego stosunku liczby głosów przypadających na te akcje uprzywilejowane do ogólnej liczby głosów przypadających na wszystkie akcje spółki. Wspólnicy PSA będą więc dysponować szerokim katalogiem przywilejów, które mogą nadać akcjom. W praktyce różne przywileje mogą być nadane różnym emisjom akcji. Dla przykładu, akcje jednej emisji mogą zostać uprzywilejowane w zakresie prawa głosu, a akcje drugiej emisji mogą być akcjami niemymi, a więc dawać jedynie prawo do dywidendy, bez prawa głosu. Przy tym nie ma ograniczenia wskazującego, że którekolwiek przywileje mogą być nadane w ograniczonym czasie, w szczególności ograniczenia takiego nie przewidziano dla akcji założycielskich, które mogą być przedmiotem kolejnych (a nie tylko pierwszej) emisji. Tak duża elastyczność i swoboda kształtowania relacji w ramach spółki, w tym szeroki katalog przywilejów jakie można nadać akcjom i przede wszystkim wprowadzenie akcji założycielskich potencjalnie mogłaby stać w sprzeczności z interesem akcjonariuszy mniejszościowych (drobnych inwestorów), w tym tych wspierających PSA wyłącznie finansowo. Oczekują oni bowiem przeważnie stabilnej sytuacji własnościowej i majątkowej w spółce, gdyż tylko stabilizacja i systematyczny rozwój przedsięwzięcia pozwala im na prognozowanie zysku z inwestycji. W związku z tym, chociaż generalnie akcje PSA mogą być zbywane, to nie mogą one być dopuszczane ani wprowadzane do obrotu zorganizowanego w rozumieniu przepisów o obrocie instrumentami finansowymi, co dotyczyć ma zarówno obrotu na rynku regulowanym, jak i w alternatywnych systemach obrotu.

Jak sprzedawać akcje PSA?

Plusem przyjętego w projekcie rozwiązania jest to, że założyciele PSA nie będą musieli obawiać się o utratę kontroli nad spółką i będą mogli decydować o jej rozwoju, zgodnie ze swoimi założeniami. Jednocześnie nie będą oni musieli obawiać się o możliwości pozyskania zewnętrznego finansowania, chociażby w formie emisji nowych akcji (uprzywilejowanych bądź nie). Nie będą jednakże mogli poszukiwać finansowania na rynku regulowanym czy w alternatywnych systemach obrotu.

Możliwe przekształcenie w spółkę akcyjną

Jeżeli wraz z rozwojem prowadzonej przez PSA działalności gospodarczej okaże się, że ta forma prawna nie jest już optymalna, ze względu chociażby na ograniczenia w funkcjonowaniu akcji PSA w obrocie zorganizowanym, projektowane przepisy przewidują możliwość przekształcenia PSA w inną spółkę handlową, w tym w spółkę akcyjną.

Na obecnym etapie prac nad wprowadzeniem PSA do polskiego porządku prawnego trudno ocenić wpływ omawianych regulacji na otoczenie biznesowe. Wydaje się jednak, że regulacje w zakresie akcji, zarówno w tej części, która umożliwia różne uprzywilejowanie emitowanych akcji jak i w tej, która ogranicza funkcjonowanie akcji PSA w obrocie zorganizowanym powinny mimo wszystko pozytywnie wpłynąć na szanse rozwoju przedsięwzięć innowacyjnych, w tym startupów. Dają one także podmiotom, które na pewnym etapie zacznie uwierać forma PSA dalsze możliwości rozwoju działalności, chociażby przez jej przekształcenie w spółkę akcyjną.

Autor:

Karolina Durbacz

Czytaj także:

• Prosta spółka akcyjna wady i zalety.
• Prosta spółka akcyjna - opodatkowanie.
• Prosta spółka akcyjna kolejne ułatwienie dla przedsiębiorców.